VOLKSRAADPLEGING OF REFERENDUM
Is een referendum wenselijk of niet? Wat is het eigenlijk? Het wordt verdedigd om de kiezer meer inspraak te geven. Maar het is iets anders dan de gekozen burgemeester, of zoals in de Verenigde Staten de gekozen rechter, openbare aanklager en politiecommissaris. Een referendum kan over ieder geschilpunt gaan, te bepalen door de verzoekers zelf. D’66 wilde het indertijd, misschien nu niet meer als je het zwalkende beleid van die partij bekijkt. Forum voor Democratie heeft het als pijler van zijn politieke programma gemaakt. De VVD, met name bij monde van Hans Wiegel, is mordicus tegen. Het raadgevend referendum heeft het maar kort uitgehouden, werd na de uitslag over het associatieverdrag met Oekraïne schielijk weer ingetrokken. In het Verenigd Koninkrijk levert het referendum over de Brexit verhitte discussies op. Is het wenselijk van iemand een oordeel te vragen die niet kan overzien wat de gevolgen zijn? Ik zou daarom zeggen dat het middel alleen geschikt is als het over duidelijke kwesties gaat. Bijvoorbeeld over het koningschap. Dat instituut dient alleen de roddelbladen. Bij abortus ligt het veel moeilijker. Beseffen de mensen wel waar het over gaat? Wordt men niet gemanipuleerd door kerkvaders die leven in de duistere middeleeuwen, die volgelingen bedreigen met hel en verdoemenis als hun gezag niet aanvaard wordt en zo ingrijpen in het persoonlijke leven van de enkeling? Naar mijn mening kan een referendum alleen verdedigd worden als de uitslag door het overgrote deel van de bevolking gedeeld kan worden. Daaraan voldoet noch het Brexit referendum, noch het Oekraïne referendum. Als er geen hoge opkomstdrempel, gecombineerd met een duidelijke gekwalificeerde meerderheid vereist wordt leidt een referendum tot niets. De onvrede blijft, kan tot verdere verdeeldheid leiden, tot meer onrust, zoals het Brexit referendum te zien geeft. In de meeste gevallen zal daarom een referendum niet nodig zijn, want er zal dan in het algemeen al een stilzwijgende consensus over het betreffende onderwerp bestaan. Het referendum heeft alleen zin als het volk zich daarmee kan keren tegen een falend bestuur, een falende volksvertegenwoordiging. In het Verenigd Koninkrijk zien we met het Brexit referendum de kwalijke gevolgen. Meer dan vijf miljoen mensen tekenen een petitie om een tweede referendum, dat wordt geweigerd omdat dan de democratie geweld aangedaan zou worden. En dat terwijl het algemeen aanvaard is dat de koper van consumentengoederen een bedenktijd wordt gegund om hem te beschermen tegen een overijlde beslissing. De uitslag van het Brexit referendum is het gevolg van het immigratieprobleem, de bescherming van de grens tegen gelukzoekers. Het is zonder meer waar dat wat dat betreft de Europese Unie een risico vormt. Het is onbegrijpelijk dat de verdediging van de landsgrenzen een nationale aangelegenheid is, die lek geschoten wordt door een Europees immigratiebeleid. Open grenzen zijn prachtig, maar alleen onder bepaalde voorwaarden, zoals een effectief Europees leger dat kan optreden tegen ongewenste vreemdelingen. Dat Europese leger is er niet. Wel een Bolkestein directief waardoor een Roemeense schoenlapper met een dubieus diploma kan concurreren met zijn Franse collega die de waarde van zijn opleiding in rook ziet opgaan. Er is dus veel mis met die Europese Unie. Nimmer is nagedacht over de voorwaarden waaronder dat beoogde economische model kan functioneren zonder bijverschijnselen waardoor het kind met het badwater weggegooid wordt. Ik zou daarom zeggen laten we sleutelen aan die Europese Unie om ons de narigheden van een referendum te besparen.
