De film Dokter Zjivago wijkt op enkele kenmerkende onderdelen af van het boek van Boris Pasternak. Soms ten voordele, soms ten nadele.
De halfbroer van dokter Yoeri Zjivago, Jevgraf Zjivago komt in de film veel meer naar voren. Daar begint de film zelfs mee. In het boek wordt deze halfbroer (of soms stiefbroer, maar dat kan aan de vertaler liggen) alleen aan het einde als generaal van het Rode Leger ten tonele gevoerd. Misschien heeft de film dit minder sterke onderdeel van het boek willen maskeren. Maar ook dan blijft hij een wat wezensvreemde figuur. Want ook deze halfbroer heeft een bourgeoisverleden, wat hem niet zonder nadere uitleg tot een door de bolsjewieken gedulde revolutionair maakt.
De aanslag op de onschuld van de jonge Lara door de rokkenjagende, drinkende, kaartspelende, sluwe advocaat Komarovski wordt in de film beter in beeld gebracht. Toch blijft de figuur Komarovski wat onwerkelijk. Als jurist zou hij wat in zijn mars moeten hebben om het tot minister van justitie te kunnen schoppen, wat men zich bij diens gepresenteerde levenswijze moeilijk kan voorstellen. Van enig optreden op rechtsgebied blijkt niets, behalve dat hij, althans in het boek, eerder als een charlatan wordt voorgesteld.
De scene van de aanslag van Lara op Komarovski met een pistool wijkt in de film volledig af van die in het boek. In het boek verwondt zij de openbare aanklager Kornakov en zorgt Komarovski er voor dat zij niet vervolgd wordt. Geloofwaardig vanwege diens geheime connecties. In de film verwondt Lara haar echte doelwit Komarovski en legt niemand haar een strobreed in de weg als zij door haar vriend en verloofde Pasja Antipov de zaal uitgeleid wordt. Welk gezag deze jonge revolutionair daar in die tsaristische balzaal kan laten gelden is niet echt begrijpelijk. In de film vermeldt Pasja Antipov dat op achtjarige leeftijd zijn vader is overleden terwijl in het boek de oude Antipov nog vele jaren later lid is van een revolutionair tribunaal.
Het meest storende in de film vond ik de ontmoeting op het slagveld in de oorlog tegen de Duitsers. In het boek ligt de gewonde legerarts Zjivago in een militair hospitaal en wordt daar verpleegd door een verpleegster die Lara blijkt te zijn. Zonder het uit te spreken weten Zjivago en Lara dat zij voor elkaar bestemd zijn. Met de wilskracht die hen gegeven is onderdrukken zij dit en spreken over de revolutie, het lot van de mensheid. In de film blijft daar niets van over, stijgen de dialogen niet uit boven die in een driestuiversroman.
De film laat achterwege waarom de opstandige Pasja Antipov zijn gelukkige gezin met Lara en hun dochtertje Katjenka in Joerjatin verlaat om als militair tegen de Duitsers te vechten. Van de gevaarlijke treinreis van Zjivago naar Moskou na het einde van de oorlog zijn geen beelden te zien. Zo zijn er meerdere afwijkingen met het boek. Filmtechnisch blijft het evenwel een fantastisch spektakelstuk.
De film heb ik opnieuw bekeken met de dvd uitgave. In het eerste deel stoorde ik mij aan de Engelse taal van de acteurs, wat afbreuk deed aan de authenticiteit van wat zij moesten uitbeelden. Daarom voor het tweede deel koos ik voor het Frans wat bepaald beter klonk, met in het achterhoofd dat in het tsaristische Rusland veel Frans gesproken werd.
