De kerstboodschap van Herman Wijffels
In een uitzending van de IKON op NPO 2 woensdag 24 december 2014 zag ik een vraaggesprek tussen Annemiek Schrijver en Herman Wijffels. Wijffels zag licht in de duisternis. De duisternis was het verkeerde beeld dat nagejaagd werd en hierin kon je de bankier herkennen die tot inkeer was gekomen. Wijffels, een godvruchtig mens, dacht dat er een ommekeer zou komen. Waarin niet het eigenbelang maar de mensheid telde. Ik vertel het nu in mijn eigen woorden, maar dat was de indruk die van zijn woorden overbleef. Ik schrijf erover omdat Annemiek Schrijver op zeker ogenblik de vraag stelde of er niet een leider moest zijn. Eerder had zij het gehad over een herder. Zo te zien overviel de vraag Wijffels. Zijn reactie was terughoudend. Zijn eigen ervaring met leiderschap moest hem parten spelen. In de hem bekende bankwereld wordt veel aan leiderschap gedaan. Wijffels moet gedacht hebben ‘die kant moeten we niet op’. Zelf dacht ik dat Annemiek Schrijver zich vergiste of niet goed had opgelet. Want Wijffels had het gehad over veranderingen die niet van boven af opgelegd worden maar uit jezelf voortkomen. Als de geest der mensheid tot wasdom komt zal dat de richting aanwijzen. Zo heb ik de woorden van Herman Wijffels begrepen.
Vele jaren geleden stond ik als adviseur de grondlegger van het befaamde Instituut Schoevers bij. Bij de keuze van de beheerders van de verschillende vestigingen telde behalve het vakmanschap voor hem maar één ding. Hij of zij mocht niet hebzuchtig zijn. Het instituut mocht daar niet ten prooi aan vallen. Het is anders gelopen. Zijn laatste vazal wist de gewraakte karaktereigenschap goed te verbergen en na de dood van de grondlegger veranderde het wezen van dit eertijds zo befaamde instituut volledig.
Ook heden ten dage met de financiële crisis en andere rampspoed in gedachten blijkt dat het hemd nog steeds nader is dan de rok. Alleen heel grote rampen kunnen de ogen openen, te vrezen valt wanneer het te laat is. De terughoudendheid van Wijffels over het door Annemiek Schrijver geopperde leiderschap was veelzeggend. Want Wijffels als gezaghebbend bankier weet waar dat op uitdraait. Wijffels had het over collectieve inkeer en Annemiek Schrijver over leiderschap. Wijffels zag daarin geen overeenstemming en ik denk terecht. Met het zicht op de bijbel zal Wijffels bedoeld hebben geen leider nodig te hebben maar wel een profeet.
