Celeste Lupus

LINKS OF RECHTS

Er was ooit iemand die tegen mij zei dat mijn stukken wel erg rechts waren. Ik zei daarop: “Links wil banen om zich de volgende dag ziek te kunnen melden en rechts wil geen belasting betalen.” De aangesprokene herkende zich ongemakkelijk in deze karikatuur. De politieke aanduiding links of rechts stamt uit de periode na de Franse revolutie. Op 1 oktober 1791 zaten alle afgevaardigden in het parlement, de eerste Franse wetgevende vergadering. De vertegenwoordigers van vooral bezitlozen wilden een grondige verandering en zaten links in het halfrond van de Assemblee. Vertegenwoordiger van de bezittende klasse wilden alles bij het oude laten, verdedigden het regime van de Franse koning en zaten rechts.

Zo stond rechts voor wat gevoeld werd als uitbuiting en links voor kansarmen. Die tegenstelling voedde de gedachte dat bezit onrechtmatig verkregen was. Zoals criminelen ongevoelig zijn voor het leed anderen aangedaan, een overreactie vertonen als hen hetzelfde overkomt, zo zouden bezitters ongevoelig blijven voor wat anderen missen.

Dit is in het kort de idee als er niet verder over nagedacht wordt. Tot op heden houdt het velen in hun greep. Ook de bezittende klasse zelf ontkomt er niet aan. Met je bezit kun je beter niet te koop lopen, op gevaar af te worden gezien als de crimineel die met zijn geweten een loopje neemt, er plezier in schept anderen leed toe te voegen. Ook mijn gesprekspartner was bepaald niet onbemiddeld. Misschien bedoelde hij het niet zo, maar met de kwalificatie van mijn geschriften leek hij zich daarvoor te verontschuldigen. Puissant rijke bankdirecteuren stemmen vaak links. Ik kan dat alleen maar begrijpen als het ongemakkelijke gevoel je bezit toch minder eerlijk verkregen te hebben.

Waarom zouden mijn stukken zo rechts zijn? Dat kon niet komen omdat ik het bezit zo verheerlijk. Integendeel, ik verafschuw klaploperij, wat eigenlijk de rode draad is. Misschien mocht ik dat niet aan de kaak stellen. Je valt geen kwetsbare groep aan. Ook dat lijkt een onneembare horde. Iedere dag als ik naar de teevee kijk is er wel een programma over zielige mensen. Als ze niet bestaan moeten ze uitgevonden worden. Ook de financiële crisis rond 2008 en de daaruit voortvloeiende ellende wordt herhaaldelijk uitgemeten. Maar nooit hoor ik iets over de kleine zelfstandigen eind jaren zeventig begin jaren tachtig vorige eeuw, die zelfmoord pleegden omdat door beleid van onze regering een woekerrente van meer dan twaalf procent was ontstaan. Daar was die financiële crisis uit 2008 helemaal niets bij.

Voor mij is zieligheid het mededogen dat je hebt voor hen die in een ontroostbare toestand verkeren. Niemand is zielig die zijn deplorabele toestand had kunnen voorkomen. Rechts of links heeft daar niets mee te maken.

ADIOS SEVILLA

Na een ommekomst van vierenvijftig jaar was het weerzien met Sevilla zoiets als met een schilderij. Als je de werkelijkheid ziet wat de schilder heeft bezield valt het tegen. Voor mij was Sevilla de stad van de flamenco. Die wordt daar nog steeds opgevoerd, gespeeld, gezongen en gedanst. In kleine theatertjes door zangers, danseressen onder begeleiding van een gitarist, om hartstochtelijk de folklore levend te houden. De flamenco stamt uit de tijd van de armoede zonder uitzicht op een loket. Die armoede las je af aan het broodmagere lijf. De flamenco was een uitvlucht uit het troosteloze bestaan. Meer dan een uitvlucht, de geest verhief zich. Het was ook de strijd van de vrouw, haar trots ondanks het bedrog, de ontrouw en het verval als het haar ten deel viel. Met haar dans, haar blik, haar houding, het ritmisch klappen (palmotear), het geroffel van de castagnetten, het voetenwerk (tacaneo) deed zij aanbidders doen knielen. In de jaren vijftig zestig werd de flamencozang gehoord op iedere hoek van de straat, met die arabische keelklank gezongen door schoenpoetsertjes.

Dat zijn mijn herinneringen. Wij lieten ons brengen naar dat prachtige hotel Madrid om in een steegje er vlak achter ons verblijf te zoeken bij een herbergier die in zijn eentje herberg, restaurant en café dreef. Zijn kookgerij stond in de gelagkamer achter het buffet waar hij borrelhapjes tapas bereidde tot twaalf uur ’s nachts of later, als het niet de gerechten voor ontbijt, middagmaal en avondeten waren. Slechts voor middagmaalmaal en avondeten was een kelner ingehuurd om op te dienen. De laatste avond, de trein naar Granada vertrok de volgende ochtend om zes uur, wilden wij om vijf uur gewekt worden. Geen probleem, ook schoenen konden gepoetst worden als we die op de gang wilden zetten. Wie wekte ons, wie had de schoenen gepoetst? Jawel, de rondborstige zwaar besnorde eigenaar met slaap in zijn ogen, die zijn herberg dreef als zijn kostbaarste bezit.

Dat wilde ik terug zien. Mijn zoektocht begon bij hotel Madrid dat mij vandaar verder zou helpen à la recherche du temps perdu. Er was inderdaad een hotel Madrid, in een onooglijk steegje dat alle verwachting deed verdampen. Het echte Hotel Madrid, dat legendarische hotel van vroeger waarover zoals later bleek in de annalen met weemoed werd geschreven, was met de grond gelijk gemaakt om plaats gemaakt te hebben voor een winkelcentrum als op de Lijnbaan in Rotterdam. Onze herberg was natuurlijk ook onder de sloophamer gekomen.

Toch daar terug in Sevilla had ik nog een broodmagere zigeunervrouw gezien, in een veelkleurige jurk tot op de voeten met een kind onder de arm, in het voorbijgaan deksels van vuilnisemmers oplichtend. Ze zijn er nog steeds. Er blijven daklozen die niet in het gareel willen lopen. Ze kiezen voor hun vrijheid, al is dat voor de burgerman zo onbegrijpelijk.

Ik denk dan ook aan dat legendarische hotel Amicitia in Leeuwarden, waar de schrijver Havank zo graag verbleef, onder de sloophamer gekomen om te verrijzen als een betonnen puist om daarin geldzaken welig te laten tieren. Men schijnt spijt gekregen te hebben, daar in Leeuwarden, wil het oude hotel Amicitia doen herrijzen, als het misschien al niet gebeurd is.

Terugdenken aan Sevilla, nu een stad van luchtvaart-industrie en toerisme, misschien zal daar ook zoiets gebeuren, zal er iets van de oude glorie herrijzen. Al zal ik dat niet meer meemaken.

Folklore in Dokkum 2

Mevrouw de burgemeester van Dokkum was gisteren bij Pauw. Zij vond Nederland een racistisch land. Bij de voorbereiding van de intocht van Sinterklaas vond ze dat de dialoog over Zwarte Piet daarin een plaats moest krijgen. Daarom had ze contact opgenomen met anti Zwarte Piet betogers. Toch vond mevrouw de burgemeester niet dat zij ze uitgenodigd had. Wat moet er in het hoofd van zo iemand om gaan denk je dan bij jezelf. Bij nader inzien denk ik niet veel. Sommige mensen zijn zich totaal niet bewust van de draagwijdte van wat ze zeggen.

Mevrouw de burgemeester wist verder te vertellen dat zij de vrijheid van meningsuiting volgens de grondwet een welkom handvat vond om voor- en tegenstanders tegen elkaar in het strijdperk te zien treden, als een soort lakmoesproef om de veerkracht van onze samenleving te beproeven. Kortom, mevrouw de burgemeester wilde dat gevecht wel eens zien, moedigde het in feite aan, zoals vroeger in Romeinse arena’s gladiatoren elkaar op leven en dood bevochten, onder het genietende oog van de praetor, de pontifex maximus, de aediles curules of de keizer.

Had mevrouw de burgemeester zich rekenschap gegeven van de risico’s die zij nam? Vond zij dat daar dat grote mensenspel gespeeld kon worden? Vond zij er misschien het hoogste genot in om daarvoor een kinderfeest te misbruiken?

Wordt het niet tijd dat Den Haag ingrijpt?

ZWAKBEGAAFD

Een allochtone verkrachter heeft een te lage straf gekregen omdat hij anders zijn verblijfsvergunning kwijt zou raken. Het slachtoffer was een zwakbegaafd meisje die oraal en vaginaal verkracht werd in een tassenwinkel nadat zij op verzoek van de verkoper, de dader mee naar achteren was gegaan. Ik kan het mededogen van de rechtbank voor de dader alleen maar begrijpen gelet op zijn verweer, namelijk dat het vrijwillig was gegaan. In zijn boek Vorverständnis und Methodenwahl heeft de Duitse rechtsgeleerde Josef Esser proberen uit te leggen hoe een rechter tot zijn beslissing komt. Dat er ook altijd onbewuste motieven een rol spelen bij zijn oordeel. Daar moest ik aan denken bij het vernemen over deze zaak.

Toch weet ik niet of het betoog van Esser toegepast kan worden op dit geval. Want ik kan mij niet voorstellen dat de rechter zich niet bewust is geweest van zijn door mij verondersteld, onvermeld gebleven motief. Dat de rechtbank werkelijk het verlies van de verblijfsvergunning doorslaggevend heeft geacht kan ik mij ook niet voorstellen. Dat mag geen rol spelen omdat het niets met de zaak te maken heeft. In abstracto kan een dergelijke gedachtegang ertoe leiden dat er geen straf meer opgelegd wordt. Er is immers altijd wel iets bijkomends te bedenken dat ten nadele van de dader komt. Het lijkt dus een verkeerd motief om een ander onuitgesproken motief te verhullen.

Het lijkt er dus op dat de rechter heeft gemeend het sop en de kool te moeten sparen door wel het schuldig uit te spreken (wat niet kan als het vrijwillig gebeurde), maar het onuitgesproken motief (dat het best eens vrijwillig gebeurd zou kunnen zijn) een rol te laten spelen door een verkeerde, te lage straf op te leggen. De beslissing van de rechter blijft ook dan in een ander opzicht twijfelachtig, namelijk dat daarnaast het misbruik van de toestemming van een zwakbegaafde bestraft had moeten worden.

Ik heb in mijn leven als advocaat vele wonderlijke beslissingen voorbij zien komen. Ook dit is er één van. De vraag blijft, wie is er eigenlijk zwak begaafd?

(UN)GESUNDES VOLKSEMPFINDEN

Het was nagenieten gisteren bij Pauw op de teevee. Iedereen zooh blij! De kinderombudsvrouw had met haar Armeense collega gesproken die haar had verzekerd dat er na hun terugkeer voor de kinderen speciale opvang en zorg geregeld was. Maar dat was gelukkig niet meer nodig. Die Armeense zorg konden ze missen als kiespijn.

De staatssecretaris was onder de druk bezweken. Hij was een niets ontziende kinderbeul geworden. Hij was niet zeker meer van de politie-inzet, iedereen stond klaar om de uitvoering van de wet onmogelijk te maken. Slappe knieën kun je niemand verwijten als je tegenover het vuurpeloton staat. Iedereen zooh blij dat ze hem op de knieën hadden gekregen.

Toch was er een kleine kink in de kabel. Jeroen Pauw zei dat velen vonden dat list en bedrog hadden gezegevierd. Liegen over de nationaliteit, paspoorten wegmaken, tijdrekken, onderduiken, advocaatje had meegeholpen, die advocateneed, wat stelde die nou voor, kinderbescherming in de aanval.

Het was even stil. Toen brak het gehuil opnieuw los. Peter R. de Vries wist, liegen mag, dat deden ze in de Tweede Kamer ook. Neen, dat gezeur over dat handhaven van de wet, dat was gewoon Ungesundes Volksempfinden.

Het bleek een geoliede machine, op de staatssecretaris kwam het af als een lawine, wat er blijft is een ruïne.

Ook zo blij?

Blij, blij, blij, iedereen zo blij. Dank aan ombudsmannen, ombudsvrouwen, politievoormannen, kamerleden, staatssecretaris, meehuilende ouders en andere burgerij voor jullie bijdrage aan Armeense oplichterij. Die moeder is niet in staat voor haar kinderen te zorgen. Hebben jullie het gezien op de teevee, die uitgekookte dame die met haar kinderen belde na het goede nieuws? Ze had het voor elkaar gekregen, meteen in overleg met haar advocaat om naar Nederland te komen. Als ze al onder behandeling zal moeten is dat vanwege die voortdurende slaplach aanvallen. Dank ook aan de immigratierechters die met hun werkachterstanden dit onmogelijke verhaal waar hebben gemaakt. Rechtspreken is mooi, waar je de tijd voor moet nemen, zoveel tijd dat het eigenlijk niet meer hoeft. En als het dan ineens heel snel gaat en het dreigt toch mis te gaan is er altijd nog die heerlijke discretionaire bevoegdheid.

Leuk om anderen met de brokken te laten zitten. Dat zijn die woordvoerders die dit onmogelijke verhaal moeten gaan onderbouwen, dat het zo past in onze rechtsstaat waar je het recht met een goocheltrucje kan laten verdwijnen

En we zijn zo blij, zo blij, dat me neus van voren zit en niet opzij!

WEGLACHEN

Niemand is er ooit in geslaagd het verschijnsel ‘weglachen’ beter gestalte te geven dan minister-president Den Uyl in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Misschien komt dat omdat het zo gezellig niet meer is. Vanochtend vernam ik dat in Trappes in Frankrijk weer twee mensen dood gestoken waren met een mes. Het komt regelmatig voor en heeft onveranderd te maken met geloofszaken en immigratie. Als er al een halve gare gek uit een gesticht ontsnapt die daar niet aan voldoet gaat hij al snel het voorbeeld volgen.

Den Uyl wilde leuke dingen voor de mensen, te betalen met Groninger aardgas. Die huisjes zouden heus wel blijven staan. Suriname wilde niet, maar Den Uyl wel, het land moest onafhankelijk. Weg rechtsorde, wel een narcoticastaat rijker. Het land in Europa zelf gleed ondertussen onder het mom van meer democratie gevaarlijk af. Iedereen kon in de bijstand of arbeidsongeschikt worden. Het verlanglijstje van nieuw links was lang niet af. Behaaglijk vergaderden ze in Buitenveldert bij Den Uyl thuis in een bungalow die hij had weten te ritselen toen hij nog wethouder van volkshuisvesting was. Universiteitsbesturen wankelden. Het moest democratischer, anarchistischer zouden wij nu zeggen. Je ging niet naar een universiteit om er iets op te steken. Je ging er heen om die te bezetten. De rechtbank begreep plotseling, bevangen door de tijdgeest, dat de wet rekkelijk was en stond het kraken toe. De kunst leverde tegen veel geld veel contra prestatie. Er werd meer en meer economisch geklaagd.

Ik herinner mij die Tweede Kamer zittingen waarin de begroting verdedigd moest worden. Die deugde natuurlijk van geen kant meer. Na zoveel beloofd te hebben had hij zich voorzien van een comfortabele meerderheid in de Tweede Kamer. Daar zat Den Uyl achter de regeringstafel genoeglijk de enige opposant aan te horen die riep als een roepende in de woestijn dat het faliekant verkeerd ging. Het was die jonge Wiegel in de leeuwenkuil die als enige zich verzette tegen het wanbeleid, de verspilling, het gebrek aan visie, het opvreten van de verzorgingsstaat door analfabete gezinnen uit den vreemde hierheen te laten komen.

Ik zie nog die jonge Wiegel vol overtuiging met stemverheffing spreken, schreeuwen bijna, over wat er aan de hand was. Hij schreeuwde om een antwoord, een weerwoord over wat er niet deugde van zijn verhaal. Dat kreeg hij niet. Behaaglijk koesterde minister-president Den Uyl zich in zijn regeringszetel, nam zo nu en dan zijn bril af, stak het ranzige stuk van achter zijn oren in zijn mond, zoog er op en lachte. Het was de houding van iemand die zijn slachtoffer in een wurggreep houdt. Een ander aanhoren, erover nadenken was niet nodig. Die luxe kon hij zich veroorloven. De beschouwingen van die betogende jonge man in de verte waren niet iets om je over op te winden. Hij werd afgedaan als een komiek, als een beer die men op de kermis kan laten dansen.

Na het kabinet Den Uyl heeft het zeker tien jaar geduurd voordat de begroting weer enigszins op orde was en het land op het nippertje niet een Grieks avontuur ingedreven. Den Uyl heeft de bodem gelegd voor de islamisering van onze samenleving. In Groningen wordt er puin geruimd. Het Suriname project is een fiasco gebleken. De verzorgingsstaat is op losse schroeven komen te staan.

Leren wij hier iets van? Ik ben bang van niet. Alleen een ramp doet dat. Let vooral op dat weglachen. Het kan het begin van het einde zijn.

Het einde van de roman

Op internet konden wij vernemen dat de kwaliteitskrant NRC bij monde van haar recensente Elsbeth Etty bericht had over een boek van Hans Dorresteijn dat ging over zijn echtscheiding. Hans Dorresteijn was er kapot van, want ‘die vrouw met het rode haar’ had bericht over ‘het einde van de roman’. Na deze negatieve berichtgeving zou Dorresteijn dagenlang het huis niet meer uit gedurfd hebben.

Het bevestigt de juistheid van mijn beslissing, al weer lang geleden, het abonnement op die krant op te hebben moeten zeggen. Want tot vervelens toe moest ik immer weer stuiten op boekrecensies die verkeerde verwachtingen wekten. De valse en doorzichtige smoesjes waarom mijn eigen boeken niet voor recensie in aanmerking kwamen doorzag ik pas later. Ik kon mij niet voorstellen dat het er niet eerlijk aan toe ging. Eerlijk, dat wil zeggen een boek de aandacht te geven die het verdient. Eerlijk, om niet te verzwijgen dat er andere belangen spelen, die een ieder wel kan raden maar waar de lezer van een kwaliteitskrant niet mee gediend is en de krant in feite een speeltje wordt van handige jongens die weten hoe pulp verkocht wordt. En die arme boekrecensent van de krant heeft zich maar te voegen. Tot mij de schellen van de ogen vielen dus.

Net als andere op het eerste gezicht notabele beroepen die een bedenkelijke kant kunnen laten zien doet de journalistiek hier dus niet voor onder. Onbeduidende zaken worden uitvergroot. Belangwekkende zaken worden verzwegen. De doofpot politiek beperkt zich niet tot de bedrijfstak die het wil bestrijden.

Dit is het einde van de roman. Welk belang is met het uitvergroten van een slecht boek gediend? Komt het maar zelden voor dat er een slecht boek geschreven wordt? Het is als met die plasseks van die gewezen zangeres. Binnenshuis verkneukelt Hans Dorresteijn zich er over niet aan de aandacht van die kwaliteitskrant te zijn ontsnapt.