Celeste Lupus

De Vrije Universiteit te Amsterdam Buitenveldert heeft de regenboogvlag gehesen. Zo langzamerhand begin ik mij schuldig te voelen omdat ik geen homo ben. Voor mij steken ze namelijk nooit de vlag uit. Maar daar schijnt een professor aanwezig te zijn die de Nashville verklaring heeft ondertekend. De VU wil daarover met hem een stevig gesprek. Ik ontving een email hierover van de VU aan studenten en alumni. Drie lachende, ook ferm kijkende bestuursleden, waaronder twee blanke vrouwen en een bruine rector magnificus, staarden mij aan boven het bericht dat de wereld in moest. Waarom ik dat verschil in huidskleur noem komt omdat daar misschien een boodschap van uitgaat. Want zeker in universitaire kringen schijnt in deze tijd vooral de witte man het gedaan te hebben. Vandaar misschien die symboliek van in het bestuur twee vrouwen en een bruine man, getuigend van een betere wereld.

Ik betrap mij er soms op de boef te willen uithangen, in plaats van mij rechtschapen op te stellen, wat alleen maar leidt tot schuldgevoelens. Een beetje boef heeft daar geen last van. Die pakt wat hij krijgen kan en als daar iets van gezegd wordt geeft hij gewoon een rotschop. En dan heb ik ook nog mijn huidskleur tegen. Had ik ook maar zo’n donker gelaat, donkere ogen, dat zelfs de meest onbarmhartige rechter voor zich in neemt. Misschien moet ik met een spandoek gaan zwaaien dat hier iets oneerlijks in zit.

Terug naar die Nashville verklaring. Ik begrijp dat die zich tegen het homohuwelijk keert. Ik ben daar ook tegen. Het huwelijk in zijn juridische gedaante is sowieso al een wangedrocht, gelet op wat het bij een echtscheiding teweeg kan brengen. Liefde hoeft toch niet in een contract gegoten te worden? En wat willen homo’s nou met zo’n contract? Laat liefde zich daardoor dwingen? Gelooft u het?

Verder schijnt die Nashville verklaring te zeggen dat seksualiteit alleen kan bestaan binnen een levenslang huwelijk tussen man en vrouw. Dat is natuurlijk je reinste lariekoek. Ik begrijp wel dat die professor dat graag wil, maar dat is natuurlijk niet zo. Ik wil ook graag niet altijd tegen de wind in hoeven fietsen. Die professor maakt dus gewoon een klein foutje, hij vergist zich. Maar daarvoor hoeft hij toch niet over de morele meetlat gelegd te worden, al schijnt dat daar bij de VU zo’n gewild speeltje te zijn? Een beetje seksuoloog kan hem uit de droom helpen. Voor een terechtwijzing is hier geen plaats. Dat zou de VU als wetenschappelijk instituut toch moeten weten.

In die Nashville verklaring zit nog een ander vuiltje, namelijk dat die homoseksualiteit als zondig beschouwt. Ik ben zelf hetero, dus u begrijpt dat ik van die Nashville verklaring wat dat betreft niet veel heb te vrezen. Wat ik alleen niet begrijp is dat die professor voor zijn overtuiging wordt veroordeeld. Dan kan je net zo goed de koran veroordelen en dat doen ze natuurlijk niet. Er schijnt zelfs een strafrechtelijk onderzoek te lopen naar de inhoud van die Nashville verklaring. Steeds meer wordt duidelijk dat die zogenaamde vrijheid van meningsuiting niet langer bestaat, eigenlijk alleen nog maar voor een ons wezensvreemde cultuur.

Wie is er nu eigenlijk verkeerd bezig?

Het is gebruikelijk bij het begin van het nieuwe jaar elkaar voorspoed en gezondheid te wensen en aan het einde daarvan vast te stellen dat daar weinig van terecht is gekomen.

Deze zwartgallige ontboezeming van een azijnpisser ontstaat bij de herinnering aan wat er de afgelopen zestig jaar is voorgevallen op wat nu toch wel het belangrijkste onderwerp is geworden, al willen velen daar weinig van weten. De rampspoed moet eerst over ons komen om dan met ontzetting vast te stellen dat het gedaan is met het lieve leven. Hier in Frankrijk zie je gele hesjes met spandoeken als Je m’en fou des ordonnances, je veux vivre! Oftewel Ik heb schijt aan die regels, ik wil leven! Ziehier ons vooruitzicht. De club van Rome voorspelde al lang geleden een angstwekkend scenario, dat werd en wordt weggelachen. Die opstand van de gele hesjes komt voort uit de weigering offers te brengen. Wat telt is de pouvoir d’achat, de koopkracht, het andere niet. Ook regeringen, economen hebben daar schijt aan. Voor hen telt slechts de groei, om daar hun tekorten mee te financieren, terwijl het een negatieve wissel op de toekomst is en de groei het klimaat verder vervuilt. En nu moet er plotseling geld op tafel komen om de klimaatdoelstellingen te halen. Daar heeft niemand zin in. Iedereen wijst naar een ander die het offer moet brengen. Laat het bedrijfsleven het maar betalen. Daar is veel voor te zeggen, vooral wat betreft de vervuilende industrie, de vervuiler moet betalen. Dat lijkt mooi, maar werkt alleen maar als de burger zelf de broekriem aantrekt. Door geen vervuilende producten te kopen. Door niet in opstand te komen tegen verhogende belastingen die de vervuilende producten duurder maken. Ook voor de niet vervuilende industrie geldt dat het afromen van winsten ook de eenvoudige burger zal raken. Er zal minder dividend uitgekeerd worden aan pensioenfondsen. Terzijde, dat niet doorgaan van de afschaffing van de dividendbelasting blijft toch een vuiltje. Die twee miljard gaan nu niet naar Nederland, maar naar de Britten die Unilever niet hebben laten gaan. Dus, Lilianne Marijnissen en Jesse Klaver of toch Schoppen, hadden jullie niet beter kunnen nadenken? Waarschijnlijk niet, want ze schijnen geen benul te hebben van de bedrieglijke waarde van het geld. Terug naar die andere ellende. Naar Den Uyl en het energiebeleid. Die was in de jaren zestig van de vorige eeuw minister van Economische Zaken en van 1974 tot 1978 minister president. Hij wilde zo snel mogelijk het aardgas uit de grond hebben om daar leuke dingen mee te kunnen doen. Zijn nachtmerrie was een nieuwe technologie die het aardgas overbodig zou maken. Het geld lag dan niet meer voor het oprapen. Dus niet investeren in een leefbare toekomst, potverteren maar. Nu dat alsnog moet zijn de rapen gaar. Die huizen in Groningen staan op instorten en de zeespiegel stijgt verder.

Ik wens u het allerbeste, weet niet of u daar blij mee bent.

Toespraak Emmanuel Macron tot het Franse volk

Landgenoten, Mes chers compatriotes,

Jullie willen meer geld. Dat is gemakkelijk, we drukken gewoon wat bij. Maar jullie willen ook nog wat anders en dat is meer koopkracht, plus de pouvoir d’achat. Jullie willen meer krijgen voor hetzelfde geld. Dat is lastiger, want als ik jullie meer geld geef gaan de prijzen omhoog. Ik kan wel een wet maken dat de prijzen niet omhoog mogen, maar dan worden we leeg gekocht door het buitenland en dan hebben jullie helemaal niets meer. Dus met geld gaat het niet.

Laten we wat anders proberen. We betalen jullie met onze bezittingen. Daar kunnen jullie niets op tegen hebben. Want dan zijn jullie meteen van die rijke stinkerds af. Dan zijn jullie de baas, kunnen jullie met die fabrieken, kastelen en wat niet al doen wat je wilt. Je hebt het dan helemaal voor het zeggen, in eigen hand om die koopkracht op peil te houden. Er zit wel een risicootje aan, want je kunt ook failliet gaan en dan heb je helemaal niets meer, ook geen koopkracht. Ja, dat is sneu, maar het is niet anders.

Maar goed, ik neem aan dat jullie je best zullen doen om die koopkracht op peil te houden. Er zit alleen weer een vervelend dingetje aan. Met die 35-urige werkweek hou je die koopkracht niet op peil. Het is dus flink aanpoten geblazen. Ik zag één van jullie op de teevee, een hele kalme man. Hij zag er helemaal niet vermoeid uit. Hij zou zo van vakantie terug gekomen kunnen zijn. Hij protesteerde, zonder de boel aan diggelen te gooien. Kijk, daar heb ik nou respect voor. Dat is nog eens zelfbeheersing. Maar hij protesteerde wel. want hij verdiende maar 800 euro in de maand. Waarom hij zo weinig verdiende vertelde hij niet. Maar die 800 euro kan natuurlijk helemaal niet. Ik verdien veel meer. Ik zou hem best mijn baantje willen geven, want hij verdient meer. Dan slaan we twee vliegen in één klap. Jullie zijn van mij af en jullie hebben het zelf voor het zeggen. Je moet dan wel zelf zorgen dat die huursubsidie van jullie en meer van die hebbedingetjes in stand blijven. Ik noem die ziekenhuizen en de hele verder rataplan er maar niet bij, maar dat begrijp je zelf wel. Staken is natuurlijk helemaal van de zotte, is er niet meer bij. Jammer, maar toch. Als je de boel in diggelen gooit komt het voor eigen rekening.

Even goede vrienden. Ik laat het aan jullie over.

Het volk was redeloos, de regering radeloos, het land reddeloos. Dat was het volksgezegde in Nederland in het rampjaar 1672. Zo lijkt het in Frankrijk heden ten dage. De gele hesjes zijn een bedreiging voor de republiek. De vonk kan overslaan naar politie en leger en dan is het land stuurloos, beland in anarchie. Het verstand regeert niet meer. Kortzichtigheid is troef. Er is geen debat. Opstandelingen hebben geen leider, geen plan behalve het eigen belang. Vanwege de klimaatverandering zullen offers gebracht moeten worden. In een acute oorlogssituatie is die bereidheid er misschien. Toch in de jaren dertig toen aartsvijand Duitsland zich bewapende deden socialistische leiders onder Léon Blum of er niets aan de hand was.

Nu zien de klimatologen de ramp naderen. Maar het volk niet. Noodzakelijke maatregelen om de aarde te redden worden niet begrepen. Donald Trump lacht in zijn vuistje. Die betweterige Fransman, die hem de les wilde lezen, komt van een koude kermis thuis.

Kalmte, kalmte, wordt er wanhopig geroepen, laat het verstand terugkeren. Maar de opstand der horden is daar, om zo het land, hun eigen rechten, hun zekerheden, zo moeizaam opgebouwd in een sociale verzorgingsstaat, op het spel te zetten. Wat zullen ze terugkrijgen als de dampen zijn neergedaald en de puinhopen zichtbaar geworden?

Ook in Nederland worden gele hesjes gevreesd. Zij staan voor het recht om dat in eigen hand te nemen. Ieder voor zich, allen voor één. Dat is de leus. Zij lopen voor de natuur uit om de ondergang mogelijk te maken.

KLEIN KAPITALISME

In Frankrijk had een tv verslaggever een gesprek met demonstrerende gele hesjes rond een rotonde, waaronder een luid protesterend vrouw. Als weerwoord op haar beklag zei hij: “Maar Macron wil toch hervormen?” Na lichte aarzeling zei de vrouw: ”Ja, maar hij moet niet ons geld afpakken.” Ziehier, het kapitalisme in het klein, de weigering offers te brengen voor de goede zaak. Hun weerwoord is, dat hoeven wij niet, wij zijn arm.

De meute, de horde is opgestaan, hun rechtvaardiging is la précarité, de behoeftigheid. In zijn boek Les misérables neemt Victor Hugo het op voor de behoeftige mens. Als jongetje komt Jean Valjean na het stelen van een brood in een strafkamp, waaruit hij na 19 jaar ontsnapt. Hij wordt zijn leven lang achtervolgd door de politieman Javert, die hem steeds weer opnieuw achter de tralies wil krijgen, er geldt geen pardon, de wet is de wet.

Zijn de gele hesjes les misérables, de ellendigen? Brood hoeven ze niet te stelen. Toch is hun drijfveer de geringe pouvoir d’achat, de geringe koopkracht. Zij hebben vrijwel niets te besteden. Maar hun weldoorvoede lijven doen vermoeden dat die bestedingsdrang op iets anders slaat dan het gemis aan brood. Sterker nog, het lijkt soms te wijzen op een verkeerde bestedingsdrang in de zin van wat gezond is voor de mens.

De politiek van Franse supermarkten lijkt daar ook op. Een supermarkt bij ons in de buurt is recent nieuw opgebouwd na een jaar gesloten te zijn geweest. Het was een miljoeneninvestering. Een supermodern nieuw gebouw werd uit de grond gestampt. Naar de opening werd nieuwsgierig uitgekeken, er werd veel van verwacht. Toen na een jaar de deuren opnieuw geopend werden bleek het assortissement drastisch te zijn aangepast. Veel van het eerder aangebodene, het gezonde eten, het vers, was weg. In plaats daarvan bevatten de schappen veel meer dan voorheen snoep en koek, en ook wijn, en vooral bakjes en pakken met kant-en–klaar eten, altijd duurder dan vers. De nieuwe directeur had een gedetailleerd onderzoek gedaan naar de behoefte van de klant. Hij koos voor datgene waar hij de meeste winst mee maakte.

Preventieve gezondheidszorg mag dan door de overheid tot haar taak gerekend worden, het is duidelijk dat dit dweilen met de kraan open is, oftewel behangen tegen de wind in. Een algeheel verbod op zoetigheid zal zo tot een volksopstand kunnen leiden. Men zal de straat opgaan, zich verenigd weten in kleurige hesjes onder het slaken van leuzen als: “Rot op Macron, geef ons ons dagelijks brood!”

Geheel los hiervan is het natuurlijk de vraag of Macron er verstandig aan heeft gedaan de brandstofprijs in een zo autoafhankelijk Frankrijk – in het uitgestrekte platteland en in de kleine dorpen zijn geen bus-, laat staan treinverbindingen, en de afstanden van dorp tot stadje, d.w.z. school, werk, boodschappen zijn groot – zo plotseling, zo drastisch te laten stijgen. De volksopstand schijnt ook vooral vanuit de provincie te komen.

Volgens de peilingen steunde 75 procent de gele hesjes beweging. In Nederland heeft ongeveer 25 procent van de bevolking hoger onderwijs gevolgd. In Frankrijk is dat ongeveer hetzelfde. Op grond daarvan zou men kunnen stellen dat 25 procent de kar trekt en de andere 75 procent uitvoerend werk doet. Van die 75 procent kan men geen wereldbeeld verwachten. Dat blijkt ook uit het antwoord van de vrouw met het gele hesje hierboven. Het risico dat die 75 procent voor een gemeenschappelijk eigenbelang gemobiliseerd wordt ingaande tegen alle verstand in moet onder ogen worden gezien. Het hemd is nader dan de rok.

De Romeinen wisten het al. Fortiter in re, suaviter in modo. Oftewel krachtig in de zaak, soepel in de toepassing. Daar is niet naar gehandeld. Alvorens zulke drastische maatregelen in te voeren zal er toch eerst zoiets als een debat gevoerd moeten woorden hoe de lusten en lasten verdeeld worden. Macron heeft gefaald in zijn zicht op de belevingswereld van de eenvoudige man. Hij heeft een wereldbeeld, dat is duidelijk, zij niet.

Heeft u het gezien op teevee? Dat uitgeprocedeerde Armeense gezin dat weigert te vertrekken en een vrijhaven heeft gevonden in een Rotterdamse kerk, waar de politie niet binnen mag vallen zolang er een dienst gehouden wordt? Daarom houden ze 24 uur per dag die dienst, tot in lengte van dagen naar ik veronderstel, tot ze de staatssecretaris opnieuw met deze chantage op de knieën hebben gekregen. Wat stellen die dominees die zich daar voor lenen zich eigenlijk voor? Beseffen zij niet dat het recht op godsdienstvrijheid ooit bedoeld is geweest om vervolging van andersdenkenden tegen te gaan, niet om de wet te ontkrachten? Kennelijk niet. Zij misbruiken het. Is dat Armeense gezin daarmee gediend? De kinderen kunnen niet naar school, terwijl ze dat in Armenië wel kunnen, daar ook behoorlijke kinderopvang is en zelfs een kinderombudsman.

Het is het zoveelste bewijs dat het recht op godsdienstvrijheid uit de Grondwet geschrapt moet worden. Het grondrecht op het belijden van de eigen levensovertuiging, zoals verwoord in artikel 6 van de Grondwet, is voldoende. Daar valt godsdienstbelijdenis ook onder. Die aparte vermelding van godsdienstbelijdenis is misleidend, achterhaald, heeft geen enkele functie meer, behalve dan het misbruik.

Dat recht op godsdienstvrijheid keert zich tegen ons, zoals in mijn eerstkomende roman Europa’s ondergang (te verschijnen februari 2019 bij Aspekt Soesterberg) aan de orde zal komen.

Barbara Ehrenreich

Heeft u haar gezien op de teevee, Barbara Ehrenreich? Die Amerikaanse schrijfster die zo onthullend de armoede in de Verenigde Staten beschrijft. Een uurloon van 6 of 7 dollar zonder enige sociale voorziening, vrouwen die luiers om moeten omdat ze niet naar de wc kunnen. Werkgevers die met de computer rommelen, zo de gewerkte uren naar beneden manipuleren. Met een president als Donald Trump, die geen sociale voorzieningen wil, die werkgelegenheid wil scheppen door luchtvervuilende industrieën nieuw leven in te blazen, die de klimaatverandering ontkent.

Terwijl Emmanuel Macron in Frankrijk door dik en dun vast houdt aan het klimaatakkoord van Parijs tegen alle provocaties van gele hesjes in, die geen greintje verantwoordelijkheid opbrengen voor wat er op het spel staat, die met al hun vrije tijd dank zij de sociale voorzieningen de boel plat kunnen gooien. Waarom? Omdat ze feest willen, consumeren tot ze er bij neervallen. Waarom knappen ze met al die vrije tijd hun huis niet op, in plaats van te protesteren tegen de slechte woonvoorzieningen en nu weer tegen de hoge brandstofprijzen? Terwijl Macron heeft toegezegd dat voor de kwetsbaren te compenseren. Ja, leuk mooi en aardig denken ze, dan hebben we niets meer om te protesteren, dat is toch zo gezellig. Après nous le déluge.

En als u nu denkt dat daarom het Amerikaanse systeem beter is, omdat ze daar moeten werken tegen heug en meug in, hebt u het mis. Ik toon hier de uitwassen van de menselijke soort. Aan de ene kant het misbruik door gebrek aan behoorlijke arbeidswetten en aan de andere kant het misbruik van de sociale voorzieningen, waar we ook dat tegen wil en dank verheerlijkte multiculturalisme aan te danken hebben.

Ook voor Trump geldt dus, wellicht door de leeftijd die hij mee heeft, après moi le déluge. Voor de jonge Macron geldt dat niet, hij ziet de rampen over zich heen komen. Trump ziet er geen been wapens te verkopen aan een moordenaar. Door redenerend zal hij een oorlog niet uit de weg gaan als het werkgelegenheid oplevert.

Om terug te komen op Barbara Ehrenreich. Zoals zij op de teevee in haar dankwoord voor de toekenning van de Erasmusprijs sprak over de sfeer die zij hier aan deze zijde van de oceaan ondervond, aangenaam en hartelijk, was dat zonder dat zij het hoefde te zeggen tegelijkertijd een diskwalificatie en het failliet van de Amerikaanse samenleving. Ikzelf ben er nooit geweest, heb het ook bewust vermeden. Ik voel mij daar niet thuis, al zullen daar best hartelijke mensen wonen. Het moet een land zijn waar het banksaldo de moraal bepaalt, met de hoogste advocatendichtheid ter wereld, waar alle middelen zijn geoorloofd. De National Rifle Association is het zinnebeeld van een samenleving waar men elkaar bevecht op leven en dood zonder dat het oorlog is, het verheerlijkt als de echte moraal.

Moeten wij in Europa niet leren op eigen benen te staan? Ons niet laten ringeloren door een vriend die zegt het beste met ons voor te hebben maar geen voorbeeld kan zijn? Laten we in Europa een eigen leger opbouwen, de dienstplicht instellen om ons te verweren tegen onbeschaafde landen als Rusland, Turkije en de hele verdere rataplan daarginds. Er voor zorgen dat de dollar niet langer de internationale geldmarkt beheerst. Ik hoor al die politici verzuchten, dat lukt nooit. Ik zeg u, het kan, waar een wil is is een weg. Wij kunnen niet toestaan dat de mensen zich doodvreten. Wat het roken betreft zijn we op de goede weg. Nu dat andere nog.

Welke kaart speelt hij?

Jesse Klaver kan zich beter Jesse Schoppen noemen. Hij lijkt zich te scharen achter de beweging Kick out Zwarte Piet. Hij houdt ook van racisme. Hij vindt het jammer dat premier Mark Rutte dat woord niet in de mond neemt, het bij ‘hooligans’ en ‘aso’s’ houdt. Jesse Klaver zoekt zo de confrontatie die de premier uit de weg lijkt te gaan. Jesse Klaver (of toch Schoppen?) wil dat de premier zich opstelt voor alle Nederlanders. Wat hij daarmee bedoelt is niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat hij het opneemt voor hen die zich beledigd voelen omdat ze zich in Zwarte Piet herkennen. Neemt hij het ook op voor hen die zich in Napoleon herkennen? En een wetsvoorstel indient om de geschiedenis bij Waterloo uit de geschiedenisboekjes te krijgen?

Het staat vast dat het sprookje over Zwarte Piet niets met kolonialisme te maken heeft, niet aanzet tot haat bij hen die erin geloven. Want dat is tegenwoordig toch wel het paspoort om vrijelijk over straat te mogen lopen. Dat wordt lastig nu de huidskleur keer op keer het handvat blijkt om bij iemand, meestal de witte (door de vrijheid van meningsuiting durf ik ‘blanke’ nauwelijks meer te zeggen) een claim neer te leggen. Zou dat misschien ook onder racisme vallen? We zullen het bij Jesse Klaver moeten navragen, want die schijnt het te weten.

Waarom zet ‘Kick out Zwarte Piet’ niet aan tot haat en ‘minder Marokkanen’ wel? Weet u het? Als experts menen dat de kinderziel er niet onder te lijden heeft als Zwarte Piet een leugen wordt zijn ze gepromoveerd op de stelling dat een leugen om bestwil goed is voor de moraal.

Als de premier het moet opnemen voor al die volwassenen, zwart of wit, die zich beledigd voelen, zich daardoor gedragen als kleine kinderen, zal hij het leerstuk van de wilsbekwaamheid in het burgerlijk wetboek drastisch moeten wijzigen.

Jesse Klaver lijkt in ieder geval te willen schoppen.