Celeste Lupus

Toespraak Emmanuel Macron tot het Franse volk

Landgenoten, Mes chers compatriotes,

Jullie willen meer geld. Dat is gemakkelijk, we drukken gewoon wat bij. Maar jullie willen ook nog wat anders en dat is meer koopkracht, plus de pouvoir d’achat. Jullie willen meer krijgen voor hetzelfde geld. Dat is lastiger, want als ik jullie meer geld geef gaan de prijzen omhoog. Ik kan wel een wet maken dat de prijzen niet omhoog mogen, maar dan worden we leeg gekocht door het buitenland en dan hebben jullie helemaal niets meer. Dus met geld gaat het niet.

Laten we wat anders proberen. We betalen jullie met onze bezittingen. Daar kunnen jullie niets op tegen hebben. Want dan zijn jullie meteen van die rijke stinkerds af. Dan zijn jullie de baas, kunnen jullie met die fabrieken, kastelen en wat niet al doen wat je wilt. Je hebt het dan helemaal voor het zeggen, in eigen hand om die koopkracht op peil te houden. Er zit wel een risicootje aan, want je kunt ook failliet gaan en dan heb je helemaal niets meer, ook geen koopkracht. Ja, dat is sneu, maar het is niet anders.

Maar goed, ik neem aan dat jullie je best zullen doen om die koopkracht op peil te houden. Er zit alleen weer een vervelend dingetje aan. Met die 35-urige werkweek hou je die koopkracht niet op peil. Het is dus flink aanpoten geblazen. Ik zag één van jullie op de teevee, een hele kalme man. Hij zag er helemaal niet vermoeid uit. Hij zou zo van vakantie terug gekomen kunnen zijn. Hij protesteerde, zonder de boel aan diggelen te gooien. Kijk, daar heb ik nou respect voor. Dat is nog eens zelfbeheersing. Maar hij protesteerde wel. want hij verdiende maar 800 euro in de maand. Waarom hij zo weinig verdiende vertelde hij niet. Maar die 800 euro kan natuurlijk helemaal niet. Ik verdien veel meer. Ik zou hem best mijn baantje willen geven, want hij verdient meer. Dan slaan we twee vliegen in één klap. Jullie zijn van mij af en jullie hebben het zelf voor het zeggen. Je moet dan wel zelf zorgen dat die huursubsidie van jullie en meer van die hebbedingetjes in stand blijven. Ik noem die ziekenhuizen en de hele verder rataplan er maar niet bij, maar dat begrijp je zelf wel. Staken is natuurlijk helemaal van de zotte, is er niet meer bij. Jammer, maar toch. Als je de boel in diggelen gooit komt het voor eigen rekening.

Even goede vrienden. Ik laat het aan jullie over.

Het volk was redeloos, de regering radeloos, het land reddeloos. Dat was het volksgezegde in Nederland in het rampjaar 1672. Zo lijkt het in Frankrijk heden ten dage. De gele hesjes zijn een bedreiging voor de republiek. De vonk kan overslaan naar politie en leger en dan is het land stuurloos, beland in anarchie. Het verstand regeert niet meer. Kortzichtigheid is troef. Er is geen debat. Opstandelingen hebben geen leider, geen plan behalve het eigen belang. Vanwege de klimaatverandering zullen offers gebracht moeten worden. In een acute oorlogssituatie is die bereidheid er misschien. Toch in de jaren dertig toen aartsvijand Duitsland zich bewapende deden socialistische leiders onder Léon Blum of er niets aan de hand was.

Nu zien de klimatologen de ramp naderen. Maar het volk niet. Noodzakelijke maatregelen om de aarde te redden worden niet begrepen. Donald Trump lacht in zijn vuistje. Die betweterige Fransman, die hem de les wilde lezen, komt van een koude kermis thuis.

Kalmte, kalmte, wordt er wanhopig geroepen, laat het verstand terugkeren. Maar de opstand der horden is daar, om zo het land, hun eigen rechten, hun zekerheden, zo moeizaam opgebouwd in een sociale verzorgingsstaat, op het spel te zetten. Wat zullen ze terugkrijgen als de dampen zijn neergedaald en de puinhopen zichtbaar geworden?

Ook in Nederland worden gele hesjes gevreesd. Zij staan voor het recht om dat in eigen hand te nemen. Ieder voor zich, allen voor één. Dat is de leus. Zij lopen voor de natuur uit om de ondergang mogelijk te maken.

KLEIN KAPITALISME

In Frankrijk had een tv verslaggever een gesprek met demonstrerende gele hesjes rond een rotonde, waaronder een luid protesterend vrouw. Als weerwoord op haar beklag zei hij: “Maar Macron wil toch hervormen?” Na lichte aarzeling zei de vrouw: ”Ja, maar hij moet niet ons geld afpakken.” Ziehier, het kapitalisme in het klein, de weigering offers te brengen voor de goede zaak. Hun weerwoord is, dat hoeven wij niet, wij zijn arm.

De meute, de horde is opgestaan, hun rechtvaardiging is la précarité, de behoeftigheid. In zijn boek Les misérables neemt Victor Hugo het op voor de behoeftige mens. Als jongetje komt Jean Valjean na het stelen van een brood in een strafkamp, waaruit hij na 19 jaar ontsnapt. Hij wordt zijn leven lang achtervolgd door de politieman Javert, die hem steeds weer opnieuw achter de tralies wil krijgen, er geldt geen pardon, de wet is de wet.

Zijn de gele hesjes les misérables, de ellendigen? Brood hoeven ze niet te stelen. Toch is hun drijfveer de geringe pouvoir d’achat, de geringe koopkracht. Zij hebben vrijwel niets te besteden. Maar hun weldoorvoede lijven doen vermoeden dat die bestedingsdrang op iets anders slaat dan het gemis aan brood. Sterker nog, het lijkt soms te wijzen op een verkeerde bestedingsdrang in de zin van wat gezond is voor de mens.

De politiek van Franse supermarkten lijkt daar ook op. Een supermarkt bij ons in de buurt is recent nieuw opgebouwd na een jaar gesloten te zijn geweest. Het was een miljoeneninvestering. Een supermodern nieuw gebouw werd uit de grond gestampt. Naar de opening werd nieuwsgierig uitgekeken, er werd veel van verwacht. Toen na een jaar de deuren opnieuw geopend werden bleek het assortissement drastisch te zijn aangepast. Veel van het eerder aangebodene, het gezonde eten, het vers, was weg. In plaats daarvan bevatten de schappen veel meer dan voorheen snoep en koek, en ook wijn, en vooral bakjes en pakken met kant-en–klaar eten, altijd duurder dan vers. De nieuwe directeur had een gedetailleerd onderzoek gedaan naar de behoefte van de klant. Hij koos voor datgene waar hij de meeste winst mee maakte.

Preventieve gezondheidszorg mag dan door de overheid tot haar taak gerekend worden, het is duidelijk dat dit dweilen met de kraan open is, oftewel behangen tegen de wind in. Een algeheel verbod op zoetigheid zal zo tot een volksopstand kunnen leiden. Men zal de straat opgaan, zich verenigd weten in kleurige hesjes onder het slaken van leuzen als: “Rot op Macron, geef ons ons dagelijks brood!”

Geheel los hiervan is het natuurlijk de vraag of Macron er verstandig aan heeft gedaan de brandstofprijs in een zo autoafhankelijk Frankrijk – in het uitgestrekte platteland en in de kleine dorpen zijn geen bus-, laat staan treinverbindingen, en de afstanden van dorp tot stadje, d.w.z. school, werk, boodschappen zijn groot – zo plotseling, zo drastisch te laten stijgen. De volksopstand schijnt ook vooral vanuit de provincie te komen.

Volgens de peilingen steunde 75 procent de gele hesjes beweging. In Nederland heeft ongeveer 25 procent van de bevolking hoger onderwijs gevolgd. In Frankrijk is dat ongeveer hetzelfde. Op grond daarvan zou men kunnen stellen dat 25 procent de kar trekt en de andere 75 procent uitvoerend werk doet. Van die 75 procent kan men geen wereldbeeld verwachten. Dat blijkt ook uit het antwoord van de vrouw met het gele hesje hierboven. Het risico dat die 75 procent voor een gemeenschappelijk eigenbelang gemobiliseerd wordt ingaande tegen alle verstand in moet onder ogen worden gezien. Het hemd is nader dan de rok.

De Romeinen wisten het al. Fortiter in re, suaviter in modo. Oftewel krachtig in de zaak, soepel in de toepassing. Daar is niet naar gehandeld. Alvorens zulke drastische maatregelen in te voeren zal er toch eerst zoiets als een debat gevoerd moeten woorden hoe de lusten en lasten verdeeld worden. Macron heeft gefaald in zijn zicht op de belevingswereld van de eenvoudige man. Hij heeft een wereldbeeld, dat is duidelijk, zij niet.

Heeft u het gezien op teevee? Dat uitgeprocedeerde Armeense gezin dat weigert te vertrekken en een vrijhaven heeft gevonden in een Rotterdamse kerk, waar de politie niet binnen mag vallen zolang er een dienst gehouden wordt? Daarom houden ze 24 uur per dag die dienst, tot in lengte van dagen naar ik veronderstel, tot ze de staatssecretaris opnieuw met deze chantage op de knieën hebben gekregen. Wat stellen die dominees die zich daar voor lenen zich eigenlijk voor? Beseffen zij niet dat het recht op godsdienstvrijheid ooit bedoeld is geweest om vervolging van andersdenkenden tegen te gaan, niet om de wet te ontkrachten? Kennelijk niet. Zij misbruiken het. Is dat Armeense gezin daarmee gediend? De kinderen kunnen niet naar school, terwijl ze dat in Armenië wel kunnen, daar ook behoorlijke kinderopvang is en zelfs een kinderombudsman.

Het is het zoveelste bewijs dat het recht op godsdienstvrijheid uit de Grondwet geschrapt moet worden. Het grondrecht op het belijden van de eigen levensovertuiging, zoals verwoord in artikel 6 van de Grondwet, is voldoende. Daar valt godsdienstbelijdenis ook onder. Die aparte vermelding van godsdienstbelijdenis is misleidend, achterhaald, heeft geen enkele functie meer, behalve dan het misbruik.

Dat recht op godsdienstvrijheid keert zich tegen ons, zoals in mijn eerstkomende roman Europa’s ondergang (te verschijnen februari 2019 bij Aspekt Soesterberg) aan de orde zal komen.

LINKS OF RECHTS

Er was ooit iemand die tegen mij zei dat mijn stukken wel erg rechts waren. Ik zei daarop: “Links wil banen om zich de volgende dag ziek te kunnen melden en rechts wil geen belasting betalen.” De aangesprokene herkende zich ongemakkelijk in deze karikatuur. De politieke aanduiding links of rechts stamt uit de periode na de Franse revolutie. Op 1 oktober 1791 zaten alle afgevaardigden in het parlement, de eerste Franse wetgevende vergadering. De vertegenwoordigers van vooral bezitlozen wilden een grondige verandering en zaten links in het halfrond van de Assemblee. Vertegenwoordiger van de bezittende klasse wilden alles bij het oude laten, verdedigden het regime van de Franse koning en zaten rechts.

Zo stond rechts voor wat gevoeld werd als uitbuiting en links voor kansarmen. Die tegenstelling voedde de gedachte dat bezit onrechtmatig verkregen was. Zoals criminelen ongevoelig zijn voor het leed anderen aangedaan, een overreactie vertonen als hen hetzelfde overkomt, zo zouden bezitters ongevoelig blijven voor wat anderen missen.

Dit is in het kort de idee als er niet verder over nagedacht wordt. Tot op heden houdt het velen in hun greep. Ook de bezittende klasse zelf ontkomt er niet aan. Met je bezit kun je beter niet te koop lopen, op gevaar af te worden gezien als de crimineel die met zijn geweten een loopje neemt, er plezier in schept anderen leed toe te voegen. Ook mijn gesprekspartner was bepaald niet onbemiddeld. Misschien bedoelde hij het niet zo, maar met de kwalificatie van mijn geschriften leek hij zich daarvoor te verontschuldigen. Puissant rijke bankdirecteuren stemmen vaak links. Ik kan dat alleen maar begrijpen als het ongemakkelijke gevoel je bezit toch minder eerlijk verkregen te hebben.

Waarom zouden mijn stukken zo rechts zijn? Dat kon niet komen omdat ik het bezit zo verheerlijk. Integendeel, ik verafschuw klaploperij, wat eigenlijk de rode draad is. Misschien mocht ik dat niet aan de kaak stellen. Je valt geen kwetsbare groep aan. Ook dat lijkt een onneembare horde. Iedere dag als ik naar de teevee kijk is er wel een programma over zielige mensen. Als ze niet bestaan moeten ze uitgevonden worden. Ook de financiële crisis rond 2008 en de daaruit voortvloeiende ellende wordt herhaaldelijk uitgemeten. Maar nooit hoor ik iets over de kleine zelfstandigen eind jaren zeventig begin jaren tachtig vorige eeuw, die zelfmoord pleegden omdat door beleid van onze regering een woekerrente van meer dan twaalf procent was ontstaan. Daar was die financiële crisis uit 2008 helemaal niets bij.

Voor mij is zieligheid het mededogen dat je hebt voor hen die in een ontroostbare toestand verkeren. Niemand is zielig die zijn deplorabele toestand had kunnen voorkomen. Rechts of links heeft daar niets mee te maken.

Folklore in Dokkum 2

Mevrouw de burgemeester van Dokkum was gisteren bij Pauw. Zij vond Nederland een racistisch land. Bij de voorbereiding van de intocht van Sinterklaas vond ze dat de dialoog over Zwarte Piet daarin een plaats moest krijgen. Daarom had ze contact opgenomen met anti Zwarte Piet betogers. Toch vond mevrouw de burgemeester niet dat zij ze uitgenodigd had. Wat moet er in het hoofd van zo iemand om gaan denk je dan bij jezelf. Bij nader inzien denk ik niet veel. Sommige mensen zijn zich totaal niet bewust van de draagwijdte van wat ze zeggen.

Mevrouw de burgemeester wist verder te vertellen dat zij de vrijheid van meningsuiting volgens de grondwet een welkom handvat vond om voor- en tegenstanders tegen elkaar in het strijdperk te zien treden, als een soort lakmoesproef om de veerkracht van onze samenleving te beproeven. Kortom, mevrouw de burgemeester wilde dat gevecht wel eens zien, moedigde het in feite aan, zoals vroeger in Romeinse arena’s gladiatoren elkaar op leven en dood bevochten, onder het genietende oog van de praetor, de pontifex maximus, de aediles curules of de keizer.

Had mevrouw de burgemeester zich rekenschap gegeven van de risico’s die zij nam? Vond zij dat daar dat grote mensenspel gespeeld kon worden? Vond zij er misschien het hoogste genot in om daarvoor een kinderfeest te misbruiken?

Wordt het niet tijd dat Den Haag ingrijpt?

WEGLACHEN

Niemand is er ooit in geslaagd het verschijnsel ‘weglachen’ beter gestalte te geven dan minister-president Den Uyl in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Misschien komt dat omdat het zo gezellig niet meer is. Vanochtend vernam ik dat in Trappes in Frankrijk weer twee mensen dood gestoken waren met een mes. Het komt regelmatig voor en heeft onveranderd te maken met geloofszaken en immigratie. Als er al een halve gare gek uit een gesticht ontsnapt die daar niet aan voldoet gaat hij al snel het voorbeeld volgen.

Den Uyl wilde leuke dingen voor de mensen, te betalen met Groninger aardgas. Die huisjes zouden heus wel blijven staan. Suriname wilde niet, maar Den Uyl wel, het land moest onafhankelijk. Weg rechtsorde, wel een narcoticastaat rijker. Het land in Europa zelf gleed ondertussen onder het mom van meer democratie gevaarlijk af. Iedereen kon in de bijstand of arbeidsongeschikt worden. Het verlanglijstje van nieuw links was lang niet af. Behaaglijk vergaderden ze in Buitenveldert bij Den Uyl thuis in een bungalow die hij had weten te ritselen toen hij nog wethouder van volkshuisvesting was. Universiteitsbesturen wankelden. Het moest democratischer, anarchistischer zouden wij nu zeggen. Je ging niet naar een universiteit om er iets op te steken. Je ging er heen om die te bezetten. De rechtbank begreep plotseling, bevangen door de tijdgeest, dat de wet rekkelijk was en stond het kraken toe. De kunst leverde tegen veel geld veel contra prestatie. Er werd meer en meer economisch geklaagd.

Ik herinner mij die Tweede Kamer zittingen waarin de begroting verdedigd moest worden. Die deugde natuurlijk van geen kant meer. Na zoveel beloofd te hebben had hij zich voorzien van een comfortabele meerderheid in de Tweede Kamer. Daar zat Den Uyl achter de regeringstafel genoeglijk de enige opposant aan te horen die riep als een roepende in de woestijn dat het faliekant verkeerd ging. Het was die jonge Wiegel in de leeuwenkuil die als enige zich verzette tegen het wanbeleid, de verspilling, het gebrek aan visie, het opvreten van de verzorgingsstaat door analfabete gezinnen uit den vreemde hierheen te laten komen.

Ik zie nog die jonge Wiegel vol overtuiging met stemverheffing spreken, schreeuwen bijna, over wat er aan de hand was. Hij schreeuwde om een antwoord, een weerwoord over wat er niet deugde van zijn verhaal. Dat kreeg hij niet. Behaaglijk koesterde minister-president Den Uyl zich in zijn regeringszetel, nam zo nu en dan zijn bril af, stak het ranzige stuk van achter zijn oren in zijn mond, zoog er op en lachte. Het was de houding van iemand die zijn slachtoffer in een wurggreep houdt. Een ander aanhoren, erover nadenken was niet nodig. Die luxe kon hij zich veroorloven. De beschouwingen van die betogende jonge man in de verte waren niet iets om je over op te winden. Hij werd afgedaan als een komiek, als een beer die men op de kermis kan laten dansen.

Na het kabinet Den Uyl heeft het zeker tien jaar geduurd voordat de begroting weer enigszins op orde was en het land op het nippertje niet een Grieks avontuur ingedreven. Den Uyl heeft de bodem gelegd voor de islamisering van onze samenleving. In Groningen wordt er puin geruimd. Het Suriname project is een fiasco gebleken. De verzorgingsstaat is op losse schroeven komen te staan.

Leren wij hier iets van? Ik ben bang van niet. Alleen een ramp doet dat. Let vooral op dat weglachen. Het kan het begin van het einde zijn.

HOE BESCHADIG JE DE PREMIER ?

Premier Mark Rutte heeft over de af te schaffen dividendbelasting een motie van afkeuring overleefd. Als ik het goed begrijp ging die motie van afkeuring over memo’s die er waren maar die hij zich niet kon herinneren. Daaruit zou kunnen blijken dat hij door multinationals gechanteerd werd om de dividendbelasting af te schaffen wat 1,4 miljard minder belastingopbrengst betekent. Dat is een cadeau aan buitenlanders ten laste van Nederlandse huishoudens.

Nergens heb ik horen uitleggen wat die dividendbelasting eigenlijk wel precies is. Nederland heeft internationaal een heel ander belastingsysteem dan de Verenigde Staten van Amerika. Het Nederlandse systeem houdt in dat in Nederland belasting betaald moet worden over wat er in Nederland verdiend wordt. Wat buiten Nederland verdiend wordt is vrij van Nederlandse belasting. De Verenigde Staten heffen belasting van iedereen met de Amerikaanse nationaliteit over alles wat hij verdient waar ook ter wereld. De gedachte achter het Nederlandse systeem is de positie van Nederland waar internationaal geld en goederen door heen stromen. Daar verdienen we geld mee en dat raakt in de knel als over die geld- en goederenstromen tol wordt geheven. Voor de Verenigde Staten geldt dat niet. Die zien de hele wereld als hun eigen terrein.

Een ander probleem om voor een investeerder de aantrekkelijkheid te bewaren is dat dubbele belasting moet worden vermeden. Dividendbelasting is zo’n dubbele belasting. Het wordt geheven van uitgedeelde winst waarover al vennootschapsbelasting is geheven. Een buitenlandse investeerder kijkt naar de winstmogelijkheden. Als dat wordt getroffen door dubbele belasting is dat minder aantrekkelijk. Voor de werkgelegenheid is het dus heel begrijpelijk om die dubbele belasting weg te nemen.Toen er inkomens -en winstbelasting werd ingevoerd, al in 1914, werd de dividendbelasting een voorhefffing voor Nederlanders. Voor buitenlanders bleef het een dubbele heffing.

Maar het scheelt wel 1,4 miljard minder belastingopbrengst. Datzelfde hadden een aantal staten in de Verenigde Staten in de jaren zeventig tachtig ook bedacht. Zij voerden de Unitary Taxation in, een soort omzetbelasting over de geld- en goederenstroom van een ondernemer in die staat ook al was hij daar niet gevestigd en dus niet belastingplichtig. Bestuurders wreven zich in de handen. Het was zo gemakkelijk. Een paar procent maar en met de opbrengst kon je van alles doen. Een nieuw buurthuis, ondersteuning van de armen, scheppen van nieuwe baantje die misschien niet nodig waren. Helaas, het sprookje was snel uit. Want die ondernemers gingen die staten waar ze tol moesten betalen vermijden. Zo moeilijk was dat niet. Ze leidden het er gewoon langs.

Met die dividendbelasting is het precies hetzelfde. Die belasting is ontstaan in een tijd toen er nog geen belasting werd geheven over inkomen en winst. De overheid moest ergens haar geld vandaan halen en dan pak je het daar waar het uitbetaald wordt. Dat is gemakkelijk. Maar met belasting heffen moet je voorzichtig zijn. Het kan gebeuren dat door belasting te heffen de belastinginkomsten niet toenemen maar afnemen. Dat hebben ze daar in de Verenigde Staten met die Unitary Taxation gemerkt want het was snel voorbij.

Ik weet niet of er met multinationals overleg is gepleegd over de dividendbelasting. Waarschijnlijk wel. Dat soort grote bedrijven overleggen voortduren met ministeries. Dat moet ook wel want ze zijn van elkaar afhankelijk. In het debat over die motie van afkeuring is dat allemaal niet aan de orde gekomen. Daar ging het er alleen maar om hoe de oppositie de premier kon beschadigen. Die memo’s zullen weinig bijzonders bevat hebben. Anders hadden we daar wel meer over gehoord.