Celeste Lupus

Heeft u het gezien op teevee? Dat uitgeprocedeerde Armeense gezin dat weigert te vertrekken en een vrijhaven heeft gevonden in een Rotterdamse kerk, waar de politie niet binnen mag vallen zolang er een dienst gehouden wordt? Daarom houden ze 24 uur per dag die dienst, tot in lengte van dagen naar ik veronderstel, tot ze de staatssecretaris opnieuw met deze chantage op de knieën hebben gekregen. Wat stellen die dominees die zich daar voor lenen zich eigenlijk voor? Beseffen zij niet dat het recht op godsdienstvrijheid ooit bedoeld is geweest om vervolging van andersdenkenden tegen te gaan, niet om de wet te ontkrachten? Kennelijk niet. Zij misbruiken het. Is dat Armeense gezin daarmee gediend? De kinderen kunnen niet naar school, terwijl ze dat in Armenië wel kunnen, daar ook behoorlijke kinderopvang is en zelfs een kinderombudsman.

Het is het zoveelste bewijs dat het recht op godsdienstvrijheid uit de Grondwet geschrapt moet worden. Het grondrecht op het belijden van de eigen levensovertuiging, zoals verwoord in artikel 6 van de Grondwet, is voldoende. Daar valt godsdienstbelijdenis ook onder. Die aparte vermelding van godsdienstbelijdenis is misleidend, achterhaald, heeft geen enkele functie meer, behalve dan het misbruik.

Dat recht op godsdienstvrijheid keert zich tegen ons, zoals in mijn eerstkomende roman Europa’s ondergang (te verschijnen februari 2019 bij Aspekt Soesterberg) aan de orde zal komen.

Barbara Ehrenreich

Heeft u haar gezien op de teevee, Barbara Ehrenreich? Die Amerikaanse schrijfster die zo onthullend de armoede in de Verenigde Staten beschrijft. Een uurloon van 6 of 7 dollar zonder enige sociale voorziening, vrouwen die luiers om moeten omdat ze niet naar de wc kunnen. Werkgevers die met de computer rommelen, zo de gewerkte uren naar beneden manipuleren. Met een president als Donald Trump, die geen sociale voorzieningen wil, die werkgelegenheid wil scheppen door luchtvervuilende industrieën nieuw leven in te blazen, die de klimaatverandering ontkent.

Terwijl Emmanuel Macron in Frankrijk door dik en dun vast houdt aan het klimaatakkoord van Parijs tegen alle provocaties van gele hesjes in, die geen greintje verantwoordelijkheid opbrengen voor wat er op het spel staat, die met al hun vrije tijd dank zij de sociale voorzieningen de boel plat kunnen gooien. Waarom? Omdat ze feest willen, consumeren tot ze er bij neervallen. Waarom knappen ze met al die vrije tijd hun huis niet op, in plaats van te protesteren tegen de slechte woonvoorzieningen en nu weer tegen de hoge brandstofprijzen? Terwijl Macron heeft toegezegd dat voor de kwetsbaren te compenseren. Ja, leuk mooi en aardig denken ze, dan hebben we niets meer om te protesteren, dat is toch zo gezellig. Après nous le déluge.

En als u nu denkt dat daarom het Amerikaanse systeem beter is, omdat ze daar moeten werken tegen heug en meug in, hebt u het mis. Ik toon hier de uitwassen van de menselijke soort. Aan de ene kant het misbruik door gebrek aan behoorlijke arbeidswetten en aan de andere kant het misbruik van de sociale voorzieningen, waar we ook dat tegen wil en dank verheerlijkte multiculturalisme aan te danken hebben.

Ook voor Trump geldt dus, wellicht door de leeftijd die hij mee heeft, après moi le déluge. Voor de jonge Macron geldt dat niet, hij ziet de rampen over zich heen komen. Trump ziet er geen been wapens te verkopen aan een moordenaar. Door redenerend zal hij een oorlog niet uit de weg gaan als het werkgelegenheid oplevert.

Om terug te komen op Barbara Ehrenreich. Zoals zij op de teevee in haar dankwoord voor de toekenning van de Erasmusprijs sprak over de sfeer die zij hier aan deze zijde van de oceaan ondervond, aangenaam en hartelijk, was dat zonder dat zij het hoefde te zeggen tegelijkertijd een diskwalificatie en het failliet van de Amerikaanse samenleving. Ikzelf ben er nooit geweest, heb het ook bewust vermeden. Ik voel mij daar niet thuis, al zullen daar best hartelijke mensen wonen. Het moet een land zijn waar het banksaldo de moraal bepaalt, met de hoogste advocatendichtheid ter wereld, waar alle middelen zijn geoorloofd. De National Rifle Association is het zinnebeeld van een samenleving waar men elkaar bevecht op leven en dood zonder dat het oorlog is, het verheerlijkt als de echte moraal.

Moeten wij in Europa niet leren op eigen benen te staan? Ons niet laten ringeloren door een vriend die zegt het beste met ons voor te hebben maar geen voorbeeld kan zijn? Laten we in Europa een eigen leger opbouwen, de dienstplicht instellen om ons te verweren tegen onbeschaafde landen als Rusland, Turkije en de hele verdere rataplan daarginds. Er voor zorgen dat de dollar niet langer de internationale geldmarkt beheerst. Ik hoor al die politici verzuchten, dat lukt nooit. Ik zeg u, het kan, waar een wil is is een weg. Wij kunnen niet toestaan dat de mensen zich doodvreten. Wat het roken betreft zijn we op de goede weg. Nu dat andere nog.

Welke kaart speelt hij?

Jesse Klaver kan zich beter Jesse Schoppen noemen. Hij lijkt zich te scharen achter de beweging Kick out Zwarte Piet. Hij houdt ook van racisme. Hij vindt het jammer dat premier Mark Rutte dat woord niet in de mond neemt, het bij ‘hooligans’ en ‘aso’s’ houdt. Jesse Klaver zoekt zo de confrontatie die de premier uit de weg lijkt te gaan. Jesse Klaver (of toch Schoppen?) wil dat de premier zich opstelt voor alle Nederlanders. Wat hij daarmee bedoelt is niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat hij het opneemt voor hen die zich beledigd voelen omdat ze zich in Zwarte Piet herkennen. Neemt hij het ook op voor hen die zich in Napoleon herkennen? En een wetsvoorstel indient om de geschiedenis bij Waterloo uit de geschiedenisboekjes te krijgen?

Het staat vast dat het sprookje over Zwarte Piet niets met kolonialisme te maken heeft, niet aanzet tot haat bij hen die erin geloven. Want dat is tegenwoordig toch wel het paspoort om vrijelijk over straat te mogen lopen. Dat wordt lastig nu de huidskleur keer op keer het handvat blijkt om bij iemand, meestal de witte (door de vrijheid van meningsuiting durf ik ‘blanke’ nauwelijks meer te zeggen) een claim neer te leggen. Zou dat misschien ook onder racisme vallen? We zullen het bij Jesse Klaver moeten navragen, want die schijnt het te weten.

Waarom zet ‘Kick out Zwarte Piet’ niet aan tot haat en ‘minder Marokkanen’ wel? Weet u het? Als experts menen dat de kinderziel er niet onder te lijden heeft als Zwarte Piet een leugen wordt zijn ze gepromoveerd op de stelling dat een leugen om bestwil goed is voor de moraal.

Als de premier het moet opnemen voor al die volwassenen, zwart of wit, die zich beledigd voelen, zich daardoor gedragen als kleine kinderen, zal hij het leerstuk van de wilsbekwaamheid in het burgerlijk wetboek drastisch moeten wijzigen.

Jesse Klaver lijkt in ieder geval te willen schoppen.

LINKS OF RECHTS

Er was ooit iemand die tegen mij zei dat mijn stukken wel erg rechts waren. Ik zei daarop: “Links wil banen om zich de volgende dag ziek te kunnen melden en rechts wil geen belasting betalen.” De aangesprokene herkende zich ongemakkelijk in deze karikatuur. De politieke aanduiding links of rechts stamt uit de periode na de Franse revolutie. Op 1 oktober 1791 zaten alle afgevaardigden in het parlement, de eerste Franse wetgevende vergadering. De vertegenwoordigers van vooral bezitlozen wilden een grondige verandering en zaten links in het halfrond van de Assemblee. Vertegenwoordiger van de bezittende klasse wilden alles bij het oude laten, verdedigden het regime van de Franse koning en zaten rechts.

Zo stond rechts voor wat gevoeld werd als uitbuiting en links voor kansarmen. Die tegenstelling voedde de gedachte dat bezit onrechtmatig verkregen was. Zoals criminelen ongevoelig zijn voor het leed anderen aangedaan, een overreactie vertonen als hen hetzelfde overkomt, zo zouden bezitters ongevoelig blijven voor wat anderen missen.

Dit is in het kort de idee als er niet verder over nagedacht wordt. Tot op heden houdt het velen in hun greep. Ook de bezittende klasse zelf ontkomt er niet aan. Met je bezit kun je beter niet te koop lopen, op gevaar af te worden gezien als de crimineel die met zijn geweten een loopje neemt, er plezier in schept anderen leed toe te voegen. Ook mijn gesprekspartner was bepaald niet onbemiddeld. Misschien bedoelde hij het niet zo, maar met de kwalificatie van mijn geschriften leek hij zich daarvoor te verontschuldigen. Puissant rijke bankdirecteuren stemmen vaak links. Ik kan dat alleen maar begrijpen als het ongemakkelijke gevoel je bezit toch minder eerlijk verkregen te hebben.

Waarom zouden mijn stukken zo rechts zijn? Dat kon niet komen omdat ik het bezit zo verheerlijk. Integendeel, ik verafschuw klaploperij, wat eigenlijk de rode draad is. Misschien mocht ik dat niet aan de kaak stellen. Je valt geen kwetsbare groep aan. Ook dat lijkt een onneembare horde. Iedere dag als ik naar de teevee kijk is er wel een programma over zielige mensen. Als ze niet bestaan moeten ze uitgevonden worden. Ook de financiële crisis rond 2008 en de daaruit voortvloeiende ellende wordt herhaaldelijk uitgemeten. Maar nooit hoor ik iets over de kleine zelfstandigen eind jaren zeventig begin jaren tachtig vorige eeuw, die zelfmoord pleegden omdat door beleid van onze regering een woekerrente van meer dan twaalf procent was ontstaan. Daar was die financiële crisis uit 2008 helemaal niets bij.

Voor mij is zieligheid het mededogen dat je hebt voor hen die in een ontroostbare toestand verkeren. Niemand is zielig die zijn deplorabele toestand had kunnen voorkomen. Rechts of links heeft daar niets mee te maken.

ADIOS SEVILLA

Na een ommekomst van vierenvijftig jaar was het weerzien met Sevilla zoiets als met een schilderij. Als je de werkelijkheid ziet wat de schilder heeft bezield valt het tegen. Voor mij was Sevilla de stad van de flamenco. Die wordt daar nog steeds opgevoerd, gespeeld, gezongen en gedanst. In kleine theatertjes door zangers, danseressen onder begeleiding van een gitarist, om hartstochtelijk de folklore levend te houden. De flamenco stamt uit de tijd van de armoede zonder uitzicht op een loket. Die armoede las je af aan het broodmagere lijf. De flamenco was een uitvlucht uit het troosteloze bestaan. Meer dan een uitvlucht, de geest verhief zich. Het was ook de strijd van de vrouw, haar trots ondanks het bedrog, de ontrouw en het verval als het haar ten deel viel. Met haar dans, haar blik, haar houding, het ritmisch klappen (palmotear), het geroffel van de castagnetten, het voetenwerk (tacaneo) deed zij aanbidders doen knielen. In de jaren vijftig zestig werd de flamencozang gehoord op iedere hoek van de straat, met die arabische keelklank gezongen door schoenpoetsertjes.

Dat zijn mijn herinneringen. Wij lieten ons brengen naar dat prachtige hotel Madrid om in een steegje er vlak achter ons verblijf te zoeken bij een herbergier die in zijn eentje herberg, restaurant en café dreef. Zijn kookgerij stond in de gelagkamer achter het buffet waar hij borrelhapjes tapas bereidde tot twaalf uur ’s nachts of later, als het niet de gerechten voor ontbijt, middagmaal en avondeten waren. Slechts voor middagmaalmaal en avondeten was een kelner ingehuurd om op te dienen. De laatste avond, de trein naar Granada vertrok de volgende ochtend om zes uur, wilden wij om vijf uur gewekt worden. Geen probleem, ook schoenen konden gepoetst worden als we die op de gang wilden zetten. Wie wekte ons, wie had de schoenen gepoetst? Jawel, de rondborstige zwaar besnorde eigenaar met slaap in zijn ogen, die zijn herberg dreef als zijn kostbaarste bezit.

Dat wilde ik terug zien. Mijn zoektocht begon bij hotel Madrid dat mij vandaar verder zou helpen à la recherche du temps perdu. Er was inderdaad een hotel Madrid, in een onooglijk steegje dat alle verwachting deed verdampen. Het echte Hotel Madrid, dat legendarische hotel van vroeger waarover zoals later bleek in de annalen met weemoed werd geschreven, was met de grond gelijk gemaakt om plaats gemaakt te hebben voor een winkelcentrum als op de Lijnbaan in Rotterdam. Onze herberg was natuurlijk ook onder de sloophamer gekomen.

Toch daar terug in Sevilla had ik nog een broodmagere zigeunervrouw gezien, in een veelkleurige jurk tot op de voeten met een kind onder de arm, in het voorbijgaan deksels van vuilnisemmers oplichtend. Ze zijn er nog steeds. Er blijven daklozen die niet in het gareel willen lopen. Ze kiezen voor hun vrijheid, al is dat voor de burgerman zo onbegrijpelijk.

Ik denk dan ook aan dat legendarische hotel Amicitia in Leeuwarden, waar de schrijver Havank zo graag verbleef, onder de sloophamer gekomen om te verrijzen als een betonnen puist om daarin geldzaken welig te laten tieren. Men schijnt spijt gekregen te hebben, daar in Leeuwarden, wil het oude hotel Amicitia doen herrijzen, als het misschien al niet gebeurd is.

Terugdenken aan Sevilla, nu een stad van luchtvaart-industrie en toerisme, misschien zal daar ook zoiets gebeuren, zal er iets van de oude glorie herrijzen. Al zal ik dat niet meer meemaken.

Folklore in Dokkum 2

Mevrouw de burgemeester van Dokkum was gisteren bij Pauw. Zij vond Nederland een racistisch land. Bij de voorbereiding van de intocht van Sinterklaas vond ze dat de dialoog over Zwarte Piet daarin een plaats moest krijgen. Daarom had ze contact opgenomen met anti Zwarte Piet betogers. Toch vond mevrouw de burgemeester niet dat zij ze uitgenodigd had. Wat moet er in het hoofd van zo iemand om gaan denk je dan bij jezelf. Bij nader inzien denk ik niet veel. Sommige mensen zijn zich totaal niet bewust van de draagwijdte van wat ze zeggen.

Mevrouw de burgemeester wist verder te vertellen dat zij de vrijheid van meningsuiting volgens de grondwet een welkom handvat vond om voor- en tegenstanders tegen elkaar in het strijdperk te zien treden, als een soort lakmoesproef om de veerkracht van onze samenleving te beproeven. Kortom, mevrouw de burgemeester wilde dat gevecht wel eens zien, moedigde het in feite aan, zoals vroeger in Romeinse arena’s gladiatoren elkaar op leven en dood bevochten, onder het genietende oog van de praetor, de pontifex maximus, de aediles curules of de keizer.

Had mevrouw de burgemeester zich rekenschap gegeven van de risico’s die zij nam? Vond zij dat daar dat grote mensenspel gespeeld kon worden? Vond zij er misschien het hoogste genot in om daarvoor een kinderfeest te misbruiken?

Wordt het niet tijd dat Den Haag ingrijpt?

ZWAKBEGAAFD

Een allochtone verkrachter heeft een te lage straf gekregen omdat hij anders zijn verblijfsvergunning kwijt zou raken. Het slachtoffer was een zwakbegaafd meisje die oraal en vaginaal verkracht werd in een tassenwinkel nadat zij op verzoek van de verkoper, de dader mee naar achteren was gegaan. Ik kan het mededogen van de rechtbank voor de dader alleen maar begrijpen gelet op zijn verweer, namelijk dat het vrijwillig was gegaan. In zijn boek Vorverständnis und Methodenwahl heeft de Duitse rechtsgeleerde Josef Esser proberen uit te leggen hoe een rechter tot zijn beslissing komt. Dat er ook altijd onbewuste motieven een rol spelen bij zijn oordeel. Daar moest ik aan denken bij het vernemen over deze zaak.

Toch weet ik niet of het betoog van Esser toegepast kan worden op dit geval. Want ik kan mij niet voorstellen dat de rechter zich niet bewust is geweest van zijn door mij verondersteld, onvermeld gebleven motief. Dat de rechtbank werkelijk het verlies van de verblijfsvergunning doorslaggevend heeft geacht kan ik mij ook niet voorstellen. Dat mag geen rol spelen omdat het niets met de zaak te maken heeft. In abstracto kan een dergelijke gedachtegang ertoe leiden dat er geen straf meer opgelegd wordt. Er is immers altijd wel iets bijkomends te bedenken dat ten nadele van de dader komt. Het lijkt dus een verkeerd motief om een ander onuitgesproken motief te verhullen.

Het lijkt er dus op dat de rechter heeft gemeend het sop en de kool te moeten sparen door wel het schuldig uit te spreken (wat niet kan als het vrijwillig gebeurde), maar het onuitgesproken motief (dat het best eens vrijwillig gebeurd zou kunnen zijn) een rol te laten spelen door een verkeerde, te lage straf op te leggen. De beslissing van de rechter blijft ook dan in een ander opzicht twijfelachtig, namelijk dat daarnaast het misbruik van de toestemming van een zwakbegaafde bestraft had moeten worden.

Ik heb in mijn leven als advocaat vele wonderlijke beslissingen voorbij zien komen. Ook dit is er één van. De vraag blijft, wie is er eigenlijk zwak begaafd?

(UN)GESUNDES VOLKSEMPFINDEN

Het was nagenieten gisteren bij Pauw op de teevee. Iedereen zooh blij! De kinderombudsvrouw had met haar Armeense collega gesproken die haar had verzekerd dat er na hun terugkeer voor de kinderen speciale opvang en zorg geregeld was. Maar dat was gelukkig niet meer nodig. Die Armeense zorg konden ze missen als kiespijn.

De staatssecretaris was onder de druk bezweken. Hij was een niets ontziende kinderbeul geworden. Hij was niet zeker meer van de politie-inzet, iedereen stond klaar om de uitvoering van de wet onmogelijk te maken. Slappe knieën kun je niemand verwijten als je tegenover het vuurpeloton staat. Iedereen zooh blij dat ze hem op de knieën hadden gekregen.

Toch was er een kleine kink in de kabel. Jeroen Pauw zei dat velen vonden dat list en bedrog hadden gezegevierd. Liegen over de nationaliteit, paspoorten wegmaken, tijdrekken, onderduiken, advocaatje had meegeholpen, die advocateneed, wat stelde die nou voor, kinderbescherming in de aanval.

Het was even stil. Toen brak het gehuil opnieuw los. Peter R. de Vries wist, liegen mag, dat deden ze in de Tweede Kamer ook. Neen, dat gezeur over dat handhaven van de wet, dat was gewoon Ungesundes Volksempfinden.

Het bleek een geoliede machine, op de staatssecretaris kwam het af als een lawine, wat er blijft is een ruïne.